نفلین ایران

مروری بر روند پروژه نفلین سینیت کشور
ایران دارای ذخایر قابل توجه نفلین سینیت بوده و اغلب تمرکز آن در استانهای شمال غرب کشور میباشد مطالعات آن از قبل از انقلاب اسلامی شروع و بعدا" هم مطالعات دقیق تری انجام تا اینکه مناطق کلیبر و بعدا" سراب به عنوان ذخایر قابل قبول شناسائی گردیدند و اهم برنامه ها در منطقه سراب شروع شد تا اینکه در منطقه مذکور با پیگیری های نمایندگان وقت و موافقت و تصویب دولت توسعه نگر هاشمی اقدامات اساسی صورت گرفت و در زمان دولت مردمی خاتمی کلنگ اجرائی شدن پروژه در زمین واگذار شده به زمین زده شد و آرزوهای به یاس تبدیل شده مجددا" به امیدواری مبدل گردید ولی باز هم ادامه طرح از طریق مدیران وقت وزارت صنایع و معادن مورد تردید قرار گرفت که خلاصه در سال 1384 با اتمام به روزآوری بار دیگر بر اقتصادی بودن پروژه تاکید گردید البته دلایلی که بر اجرائی بودن پروژه اثرات مثبت داشت میتوان به صورت زیر خلاصه نمود - ایران فاقد ذخایر بوکسیت بوده و با این اوضاع اقتصادی جهان شاید نتوان بر واردات از سایر کشور ها اعتماد نمود
ذخایر نفلین سینیت در کشورمان قابل توجه بوده که می توان در کنار تولید پودر آلومینا مقدار زیادی نیز سیمان و سایر محصولات جانبی تولید نمود
وجود در صد بالای سیلیس در این سنگ یکی از موارد مهم اقتصادی بودن پروژه به حساب می آید که دولت می تواند به جای صدور مجوزهای سیمان همه را به این پروژه هدایت و کل ظرفیت سیمان شمال غرب را از این طریق تامین نماید و همچنین شرکت احداث صنعت وزارت صنایع و معادن بایستی در سیمان این پروژه مشارکت و سرمایه گذاری نماید
افزایش ظرفیت کارخانه اصلی از 200 هزار تن به ظرفیت بیشتر که در آن صورت اولا" بیست در صد نیاز سیمان کشور برطرف می شود و ثانیا" پنجاه در صد نیاز پودر آلومینای کشور در طول برنامه چهارم تامین می گردد
- تاکید بر اجرائی شدن پروژه هماهنگ با سیاست نظام در جهت عملی کردن توسعه پایدار مناطق محروم کشور است.
(در مورد استحصال آلومینا از نفلین در روسیه گامهای بزرگی برداشته شده است ولی متاسفانه عده ای این اقدام روسیه را محصول جنگ سرد می دانند که این مسئله کاملا" صحیح نیست چرا که روسیه دارای دانش فنی بوده و توانسته به جای واردات ، از معادن خودش استفاده کند که ما هم می توانیم. حتی روسها برای سرمایه گذاری در این پروژه ، اعلام آمادگی کرده بودند که شاید همین تردید ها مانع از توفیقات لازم شده است
با توجه به اینکه مجددا" تست در مقیاس آزمایشگاهی بزرگ در کشور چین انجام شد و به روزآوری مطالعات دوباره در سال 1384 انجام گرفت و آلومینای تولید شده تنی 200 دلار رقمی است که در بدبینانه ترین شرایط در در گزارش به روزآوری در نظر گرفته شده است و سیمان تنی 50 دلار منظور گردیده و باز هم اقتصادی بودن پروژه را تثبیت نموده است البته به شرطی که تولید سیمان را به فازهای بعدی موکول نکنند و به دنبال راههای مختلف غیر اقتصادی بودن پروژه نگردند و این پروژه را با توجه به زحمات علمی و فنی کشیده شده به فراموشی نسپارند
مسئولین در جریان خرید آلومینا از خارج کاملا" هستند و انصاف نیست دوباره وابستگی به خارج را تجربه و به آیندگان سفارش نمایند و با صرفه بودن واردات را توجیه کنند (در صورتی که فقط حمل بوکسیت از گینه به مرزهای آبی بیش از 120 دلار هزینه در بر دارد و هزینه های استحصال و غیره هم باید به آن اضافه شود ) در آن صورت خیلی از پروژه ها در کشور شاید باشد که واردات محصولات تولیدی از تولید در داخل با صرفه تر است ما نباید پیش بینی های بدبینانه را در پیش به گیریم واقعیت این است که استخراج و استحصال این ماده معدنی در کشور به شرط اجرای کل پروژه اقتصادی و به نفع مردم است. ترس از این است که روزی تولید گندم در کشور هم توجیه اقتصادی نداشته باشد
از طرف دیگر تولید آلومینا از نفلین در کشور یک موفقیت علمی مثل سایر علوم و فنون است صراحتا" باید به گویم یا ما دارای دانش فنی هستیم که مسئولین مربوطه در کلیه مدارک و اسناد خودشان موظف و مکلف به انتقال دانش فنی از کشور روسیه به ایران شده اند (طبق قرار دادهای منعقده بین مسئولین طرح با پیمانکار) و در افتتاح پایلوت آذرشهر هم در تابستان سال گذشته عملا" بر آن تاکید داشتند (به گذریم که هنوز در پودر آلومینای تولید شده تردید دارند) و میلیاردها ریال از بیت المال در پایلوت آذرشهر)حدود 200 میلیارد ریال ) و مبالغی هم در خود پروژه هزینه شده است و در این صورت تاکید بر اینکه ما دانش فنی نداریم و مثلا" روسها همکاری نمی کنند دیگر جایگاهی ندارد و ما قادر به اجرای پروژه هستیم حتی در این راستا شرکت وامی توک ایران معتقد به صدور دانش فنی به خارج از کشور هم هست پس بهتر است مسئولین وزارت صنایع و معادن به توفیقات علمی کشور که بومی شده است اهمیت دهند و بر مبنای آن همه هزینه و این همه توفیقات علمی ، پروژه را اجرا نمایند

یا اینکه ما دارای دانش فنی نیستیم که این هم مشکل آفرین و مسئله ساز است پس افتتاح پایلوت و بومی شدن دانش فنی و صدور آن به داخل و خارج به کجا می رود؟
ذخیره ارزان قیمت هم که به حد کافی هست یعنی اگر سالی حتی دو میلیون تن آلومینا تولید کنیم برای بیش از دویست سال ذخیره کفاف می کند در این صورت میزان بسیار بالائی از مردم منطقه و متخصصین کشور هم شاغل خواهند شد
از طرف دیگرعده ای معتقد به انرژی بر بودن فلز آلومینیم هستند و این را طوری مطرح می کنند مثل اینکه تازه کشف کرده اند و بر خود می بالند که علل اینکه در سواحل خلیج فارس انرژی ارزان وجود دارد و ... آنجا می صرفد و ... ،بلی درست است ولی باید گفت در محل این معادن انرژی های لازم و زیربناهای دیگر قابل تامین است و نیازی به کشورهای خلیج فارس و غیره نیست از طرف دیگر در کل مناطق کشور وظیفه دولتها تامین اینگونه امکانات است نه مشکل تراشی وسیله عده ای در اجرای پروژه های مشابه
کشورهای خارجی که الآن آماده سرمایه گذاری در کشورمان هستند و از آن طریق هم می توان این کمبود را برطرف ساخت. ( طبق اعلام دولت سرمایه گذاری خارجی در کشور رو به رشد است )اصلا" چرا در مناطق محروم به دنبال فاینانس خارجی باید باشیم دولت بایستی سر کیسه را شل کند و خود شروع کننده باشد با این نظراتی که عده ای از دوستان دارند مگر خارجی حاظر به سرمایه گذاری می شود ؟( بطوریکه کشوری هم استقبال نکرده است ) البته لازم به تذکر هم است در صورتی که شرکتی در این مناقصه سرتا پا شک و تردید (با توجه به نظر گروه تدوین استراتژی آلومینیم در تاریخ 30/11/1385 )برنده شود بایستی تضمین های لازم و کافی را از مسئولین ذیربط برای قطعیت ادامه کار به گیرد
کارشناسان بایستی تولید پودر آلومینا از نفلین را یک فرصت طلائی بدانند نه واردات از فلان کشور را ؟
مگر نظر همین کارشناسان در رابطه با معدن مس سونگون بهتر از این بود؟ مثلا"آقایان معتقد بودند مس تنی 2000 دلار در نظر گرفته شده در مطالعات اقتصادی مس سونگون در آینده ،قابل اعتماد نیست. آن زمان هم پائین بودن عیار – زیاد بودن باطله – نداشتنن دانش فنی – بالا بودن هزینه و ... را مطرح و پافشاری داشتند که با تاکیدات رئیس جمهور وقت و با پیگیریهای لازم مسئولین مسئله حل شد و امروز شاهد تولید کنسانتره با عیار بالاتر از سایر معادن هستیم.( ظاهرا" به صورت مکتوب بر تسریع پروژه نفلین در سفر ریاست جمهوری به محل تاکید هم نشده است)
نباید در اینگونه پروژه ها کلا" بر احتمال و پیش بینی آینده که بر هیچ کسی توام با یقین نیست استناد کرد
تاکید قانون برنامه چهارم توسعه کشور نیز بر تولید یک میلیون تن آلومینیم در کشور تاکید بر واردات نیست و لذا تجویز واردات هم نمی تواند ملاک قانونی داشته باشد
علی رغم تمامی این مسائل بنده تقریبا" از نظرات مسئولین (عطف به جلسه 18/7/1384) ذی ربط در سازمان توسعه اطلاع دارم قبل از اظهار نظر کمیته و غیره دوستان پیشنهاداتی مبنی بر اینگونه موارد داشتند حتی جهت رفع شکیات قریب به یقین مسئول دارای اختیارات در همان زمان هم توضیحاتی داده شد و باز هم یقین دارم که همان شکها و تردیدها موثر هستند ولی باید توجه نمود که پروژه نفلین با شک و تردید کارشناسی یا مسئولی و یا قانع شدن مسئولی دیگر نباید به فراموشی سپرده شود با وجود همه این مسایل و شکیات در گذشته بر اجرائی شدن پروژه تاکید شده و ردیف اعتباری با تلاش نمایندگان وقت استان و قبول دولت وقت این پروژه در مجلس شورای اسلامی تصویب شده و کلنگها به زمین زده شده است در مردم توقعات منطقی ایجاد گردیده است و ...و حال بهترین اقدام ادامه راه گذشته می باشد
درست است که متاسفانه همه ساله از اعتبارات منظور شده کاسته شده و امسال هم نگران کننده تر است ولی عنایت به اقدامات گذشته هم خالی از لطف نیست. علاوه از تشکیل جلسات مختلف قانع سازی در تهران و تبریز در سالهای گذشته وسیله مجریان و استانداران وقت به ویژه دکتر سبحان الهی و سایر مدیران با کفایت و متخصص و متعهد کشور و استان برای تامین خواسته های قانونی دست اندرکاران پروژه که منجر به تنظیم صورتجلسات با ارزش گردید تا در اجرای امور زیربنائی از همه کانالهای قانونی استفاده شود همه دلسوزان کشور که به نوعی با این پروژه ارتباط داشتند بر عملی شدن مصوبات تاکید و همکاری نمودند که جای تامل دارد
دولت می تواند در اجرائی شدن پروژه کمک کند و منتظر برنده شدن شرکت داخلی و یا خارجی نماند و به شروع زیربناها اقدام نماید البته این اراده فعلا" دیده نمی شود چرا که دولت مکلف به اجرای زیربناهاست و اعتبار مربوطه حدودا" 1000 میلیارد ریال است که غیر از تکرار مشاور گیری و جمعبندی گزارشات گذشته که باز هم تکرار مکررات است کار دیگری دیده نمی شود
در حد امکان می شود به صورت زیر عمل کرد
دولت بر اجرائی شدن پروژه مصمم و از دخالت دادن هر گونه نظر یاس آور جلوگیری کند
دولت به جای اعطای وام های غیر ضرور در استان (نسبت به این طرح )، اعتبارات را برای اجرائی شدن این پروژه منظور نماید
ظرفیت پروژه از 200 هزار تن به یک میلیون تن در سال افزایش داده شود در این صورت 50 در صد از اهداف برنامه چهارم در تولید آلومینیم

و 25 در صد نیاز سیمان کشور هم تامین می گردد
از تفکیک کارخانه سیمان جددا" پرهیز شود . و سرمایه گذاران احداث کارخانه سیمان را به پروژه هدایت نمایند و کمک جدی به عمل آورند.( تفکیک سیمان تاکید بر غیر اقتصادی بودن پروژه است ). زیر ساخت ها را بدون فوت وقت و با یک زمانبدی منطقی شروع کنند
- دولت برای اجرائی کردن پروژه منتظر سرمایه گذار نباشد و به نحوی که با مصوبه دولت مغایرت نداشته باشد مثل سایر پروژه های اساسی در پروژه نفلین هم وارد عمل شود
و اگر مشکلی برای اجرائی شدن پروژه هست بدون هرگونه ملاحظه کاری از ادامه هزینه شدن بیت المال در کارهای غیر ضرور جلوگیری نماید چرا که این چنین اقدامات در پروژه ها محل تامین آرا برای کاندیداها شده و مردم را از مسیر اصلی منحرف می سازد
این پروژه دارای مزیت های نسبی بسیاری است که اقتصادی بودن آن را قطعی می کند و مطالعات انجام شده در سالیان سال موید این مسئله است
در خاتمه امیدوارم دست اندرکارانی که در سیاست های کلان کشوری دخیل هستند در اجرای این پروژه درایت کامل را به خرج داده و در خودکفائی کشور نسبت به پودر آلومینا سهیم باشند


31/1/86